نگاهی به اسم او

در موضوع: اقتصاد و مدیریت معدنی
بررسى فنى اقتصادى معدن ذغالى سنگ پروده III طبس به مدت 5 سالى
   خلاصه مطالب:
     معدن ذغال سنگ پروده طبس در 75 کیلومتری جنوب شهرستان طبس قرار گرفته. این منطقه به 5 منطقه ذغالى تقسیم شده و قسمتى از پروده III دارای رخنمون است و بین گسلهای F3 و F4 واقع گردیده در سه لایه در حال آماده سازی و استخراج مى باشد. باز کننده معدن چاه مایل با تهویه مرکزی و روش استخراج جبهه کار بلند ساده با تولید سالاله 39500 تن است.
   هدف از انجام این مطالعه پیش بینى میزان سود دهى (یا ضرر)معدن به مدت 5 سال با توجه به ظرفیتها و توانمندیهای موجود بوده است. جهت انجام این کار با توجه به طرح معدن و پرسنل در نظر گرفته شده از طرف معدن و کارهای انجام شده پیشین، تعداد وسایل، تجهیزات، ماشین آلات و مواد مورد نیاز جهت تهویه، ترابری، نگهداری، هوای فشرده و... معین گردیده. با در نظر گرفتن قیمت تمام شده آنها و با توجه به تئوریهای موجود، داده ها مورد تفسیر قرار گرفتند.
   بر اساس محاسبات انجام شده نرخ بازگشت سرمایه (IRR) 5/22 درصد مى باشد. شایان ذکر است این عدد از طریق محاسبات با ظرفیت اسمى استخراج بدست آمده. با توجه به اینکه معادن ذغال سنگ ایران کمتر از ظرفیت اسمى خود کار مى کنند. و از طرف دیگر با بررسیهای انجام گرفته سود اوری فقط در یکى از لایه های معدن که در سالهای اولیه استخراج میشود نشان داده شده است. استخراج معدن به روش جبهه کار بلند ساده به هیچ عنوان توصیه نمی گردد.
   واژه هاى کلیدى: بررسى فنى اقتصادى، جبهه کار بلند ساده، ذغال سنگ، پروده، طبس
   پیش گفتار:
     ناحیه پروده طبس در 75 کیلومتری جنوب شهرستان طبس در استان یزد و در منطقه کویری واقع شده است. منطقه مذکور به پنج قسمت پروده I تا IV و پروده شرقى تقسیم میگردد. راههای ارتباطى موجود شامل جاده آسفالت رباط خان به یزد و سپس جاده شوسه معدن به طول تقریبى 80- 70 کیلومتر است. طول تقریبى ذغال سنگ حدود 40 کیلومتر است و ناحیه پروده به وسعت 1200 کیلومتر مربع اکتشاف گردیده. از لحاظ تکتونیکى پیچیدگى کمتری نسبت به سایر ذخایر ذغال سنگ ایران دارد و کاملا قابل مکانیزه شدن است.

   متن اصلی:
     2- مشخصات لایه هاى ذغالى سنگ موجود در منطقه
نتایج حاصل از اکتشافات منطقه وجود 5 لایه ذغالسنگ به نامهای D,C2,C1,B2,B1 را به اثبات رسانده است. دو لایه D,C2 که ضخامت آنها کمتر از 40 سانتیمتر است غیر قابل کار تشخیص داده شده اند. مشخصات سه لایه دیگر به شرح زیر است:
لایهC1: این لایه بالاترین لایه ذغال قابل کار میباشد و از لحاظ تغییرات شیب، ضخامت و تغییرات کیفى با ثبات ترین لایه به حساب مى آید. لایه مذکور لایه ای مرکب است و از 2 تا 3 شعبه ذغالى تشکیل شده است. شعبات غیر ذغالى از جنس آرژیلیت میباشد که 15 درصد بخش قابل کار را تشکیل میدهند. حداقل و حداکثر ضخامت لایه 1.09 و 2.51 متر است.
لایه B2 : بطور متوسط در 9/23 متری زیر لایه C1 قرار دارد. لایه است مرکب که بخش قابل کار آن از یک تا دو شعبه ذغالى تشکیل شده است. حداقل و حداکثر ضخامت آن بین45/0 تا 9/1 متر متغیر است و نوسانات زیادی دارد. کمر بالا و کمر پایین عمدتا از جنس آرژیلیت میباشد.
لایه B1 : به طور متوسط در 5/16متری زیر لایه B2 قرار گرفته است و پس از لایه C1 در درجه دوم اهمیت قرار گرفته است. این لایه عمدتا از دو یا سه شعبه غیر ذغالى تشکیل شده است. جنس اغلب آنها آرژیلیت است و 5 درصد ضخامت قابل کار را تشکیل میدهد. جنس کمر بالا آرژیلیت و جنس کمر پایین آرژیلیت و سیلت میباشند.
شیب متوسط لایه ها در منطقه مورد بررسى 36 درجه میباشد.

3- روش استخراج و باز کننده معدن
باز کننده معدن چاه مایل در کمر پایین ماده معدنى است. چاه مایل اصلى (باربری) با شیب 15 درجه از افق 800 تا افق 610 با آزیموت 261 درجه و به طول 729 متر حفر شده. چاه مایل برگشت هوا با شیب 25 درجه از افق 800 تا افق 610 با آزیموت 278 درجه و به طول 456 متر حفر گردیده. تهویه از نوع مرکزی میباشد.
استخراج در سه افق انجام میشود. افق اول از تراز 785 (زیر زون هوا زده) تا تراز 730 است که طول مایل طبقه 102 میباشد. افق دوم از تراز 730 تا تراز 670 با طول مایل 93 متر کار میشود و افق سوم از تراز 670 تا 610 کشیده شده و طول مایل آن 93 متر است. روش استخراج معدن جبه کار بلند ساده در نظر گرفته شده. کارگاههای استخراج در امتداد لایه ذغالى در جهت شمال شرقى- جنوب غربی گسترده شده اند. هر طبقه به دو یال شرقى و غربى تقسیم میگردد. در لایهC1 در هر طبقه همزمان دو کارگاه فعال وجود دارد و در لایه های B2 و B1 در هر افق سه کارگاه فعال به علت کمتر بودن ضخامت لایه وجود دارند.

4- مراحل آماده سازى و استخراج
به طور کلى مراحل آماده سازی و استخراج طى 5 فاز در دو لایه انجام پذیر میگیرد. که بررسى اقتصادی به مدت 5 سال بر اساس این برنامه فاز بندی صورت به شرح زیر است:
فاز 1: آماده سازی فضاهای بیرونى معدن شامل (محوطه سازی، ساختمان سازی، بناهای رفاهى، بهداشتى، کارگاهى، اداری و تاسیسات هوای فشرده) زمان برآورد شده برای این فاز 6 ماه است.
فاز 2: انجام پیشروی و آماده سازی و نصب تجهیزات تا مرحله شروع استخراج از دو کارگاه پیشرو طبقه اول لایهC1. این فاز همراه با فاز یک از لحاظ زمانى انجام پذیر است.
فاز 3: استخراج و بهره برداری از کارگاههای طراحى شده در لایهC1 و آماده سازی افق سوم و استخراج از افق دوم لایه C1 از کارگاههای 2W,2E,1W,1E مدت زمان این فاز 2 سال و 4 ماه میباشد.
فاز 4: بهره برداری از کارگاههای 3W,3E لایه C1 و آماده سازی لایه B2 زمان انجام فاز 1 سال و 6 ماه میباشد.
فاز 5: بهره برداری از باقى مانده ذخایر لایه B2 زمان برآورد شده 1 سال و چهار ماه میباشد.
شایان ذکر است در فازهای 3، 4 و 5 تولید سالانه معدن 39500 تن است.

5- بررسى فنى طرح
در این قسمت به بررسى تجهیزات برای سرمایه گذاری آماده سازی و استخراج و مواد و مصالح مورد نیاز برای استخراج به تفکیک سالانه پرداخته میشود.
5-1- هواى فشرده
ماشین آلات و تجهیزاتى که به وسیله هوای فشرده کار میکنند به شرح زیر است:
پیکور 15 عدد، پرفراتور 2 عدد و بادبزن 2 عدد. با در نظر گرفتن مصرف هر دستگاه، اختلاف ارتفاع از سطح آزاد دریاها، ضریب همزمانى و ضریب نشت هوای فشرده مورد نیاز برای معدن 57.2 بر دقیقه میباشد . با توجه به عدد بدست آمده به چهار عدد کمپرسور معادل P600SCAT ساخت کارخانه کمپرسور سازی تبریز نیاز میباشد. یک عدد کمپرسور نیز به عنوان ذخیره باید خریداری گردد.
به منظور محاسبه قطر و طول لوله مورد نیاز در افقهای مختلف محاسبات لازم انجام شد. در شکل 1 شبکه هوای فشرده در پایین ترین افق لایهC1 و نتیجه محاسبات آن در جدول 1 آورده شده است.
 
شکل 1- شبکه هوای فشرده در پایین ترین افق معدنکاری.

 
جدول 1- مشخصات لوله های هوای فشرده در پایین ترین افق معدنکاری

5- 2- ترابرى
انتخاب سیستم حمل و نقل مناسب احتمالا بیشترین تاثیر را در جانمایی معدن دارد. جهت کار در معدن پروده 3 طبس تجهیزات زیر جهت ترابری در نظر گرفته شده است.
در چاه مایل اصلى برای هر افق معدنکاری یک سیستم نوار نقاله جداگانه به عرض 1200 میلیمتر در نظر گرفته شده است. در افق اول نوع نوار st630 ، به طول 250 متر تعداد لا 6 عدد و قدرت موتور 36 کیلو وات . در افق دوم نوع نوار st630 به طول 215 متر تعداد لا 6 عدد و قدرت موتور 32 کیلو وات و در افق سوم نوع نوار st800 ، طول نوار 264 متر تعداد لا 6 عدد و قدرت موتور 40 کیلووات است. به منظور پیشروی، خدمات رسانى و موارد کمکى سیستم حمل و نقل ریلى نیز در این باز کننده در نظر گرفته شده است. در سیستم مذکور یک واگن با حجم 6/0 متر مکعب به وسیله وینچ روسى مدل 34 LVD. با قدرت 22 کیلو وات و کابل بالا کشیده میشود. در چاه مایل برگشت هوا سیستم حمل و نقل ریلى با وینچ و کابل در نظر گرفته شده. مشخصات وینچ و واگن مشابه چاه مایل اصلى است.
برای باربری در افقها چهار عدد واگن به ازای هر کارگاه استخراج در نظر گرفته شده است که به وسیله وینچى مشابه چاههای مایل بر روی ریل کشیده میشوند. در کل به 4 عدد وینچ و 10 واگن به ظرفیت 6/0 متر مکعب نیاز است. مصرف ریل تراورس و بالاست به شرح جدول 2 میباشد.
جهت تحویل ذغال استخراج شده از افقهای باربری به درون چاه مایل نیاز به سه عدد بونکر در سه افق استخراجى میباشد. در کل جهت ساخت این بونکرها به 6800 کیلوگرم سیمان، 35000 کیلوگرم ماسه، 168 عدد چاشنى و 56.9 کیلوگرم دینامیت ضد گریزو. سه عدد دریچه تخلیه (فیدر) و 30 متر تیر آهن نمره 12 یا ریل فرسوده جهت ساخت گریزلى مورد نیاز میباشد.
 
جدول 2- مصرف ریل تراورس و بالاست به تفکیک سالانه

5-3- نیروى برق
توان مورد نیاز معدن بدون در نظر گرفتن ضریب ایمنى 226 کیلو وات است. با احتساب ضریب ایمنى 300 کیلووات برق مورد نیاز میباشد. جمعا باید سه عدد دیزل ژنراتور با ظرفیت 150 کیلووات نصب گردد. بدیهى است یک عدد به عنوان ذخیره در نظر گرفته شده است.

5-4- نگهدارى
روش نگهداری در معدن نقش اساسى در ایمنى افراد دارد. با توجه به مطالعات انجام گرفته در چاههای مایل قاب کشویی انعطاف پذیر 29kg/m که در هر 100 متر از طول چاه مایل 112 قاب نصب میگردد. در تونلهای دنبال لایه از قاب صلب GI140 که در هر 100 متر از طول تونل 141 عدد قاب نصب میشود. در موارد ذکر شده لارده گذاری چوبی میباشد که برای قابهای انعطاف پذیر به ازای هر متر از طول چاه مایل 24/. متر مکعب و برای قابهای انعطاف ناپذیر 25/. متر مکعب است. نگهداری کارگاههای استخراج ستونها چوبی است که در لایهC1 به ازای هر متر مربع از مساحت کارگاه استخراج به 132/. متر مکعب چوب و در لایه B2 به 1/. متر مکعب چوب نیاز میباشد. شرح مصالح مورد نیاز جهت نگهداری سالانه در جدول 3 آورده شده است.
 
جدول 3- مصرف مصالح مورد نیاز به منظور نگهداری.

80 درصد قابهای انعطاف ناپذیر استفاده شده در افقهای بالاتر که دیگر از آن افقها استفاده نمیشود قابل بازیابی در نظر گرفته شده است.

6- بررسى اقتصادى طرح
در این بخش به محاسبه هزینه سرمایه گذاری، هزینه های جاری، درآمد و بررسى نرخ بازگشت سرمایه پرداخته میشود. قیمت مبنای خرید ماشین آلات بر اساس سال 1382 صورت میگیرد. هزینه های جاری نیز ابتدا برای سال مذکور محاسبه شده، اما در سالهای بعد بر اساس 20% نرخ تورم برای تعمیرات، خدمات و مواد مصرفى و 15% افزایش حقوق سالانه برای پرسنل، هزینه ها به روز گردیدند. قیمت فروش ماده معدنى نیز بر مبنای نمودار ترند به مدت 5 سال پیش بینى گردید.
 
جدول 4-1 استهلاک تجهیزات و تاسیسات طى سالهای 82-86 (واحدها بر حسب ریال است.)

 
جدول 4-2 استهلاک تجهیزات و تاسیسات طى سالهای 82-86 (واحدها بر حسب ریال است.)

6-1- هزینه سرمایه گذارى
با توجه به قیمتهای اخذ شده از بازار و قوانین استهلاک، تجهیزات خریداری شده و تاسیسات ساخته شده برای سالهای 82 تا 6 8 مستهلک گردیدند. نتیجه محاسبات در جدول 4 آورده شده است.

6-2- هزینه هاى جارى
6-12 هزینه مواد مصرفى
با توجه به مصرف مواد و لوازم طى سالهای مختلف و افزایش سالاله 20 درصدی قیمتها. هزینه ابزار و مواد مصرفى بر اساس جدول 5 میباشد.
 
جدول5- هزینه مواد و لوازم مصرفى (واحدها بر حسب ریال است.)

6-2-2- هزینه پرسنلى
هزینه پرسنلى بر مبنای تعداد کارگران مورد نیاز معدن و بر اساس پایه حقوق سال 1382 محاسبه گردیده. در این محاسبات سالانه 14 ماه حقوق (2 ماه بعنوان عیدی و پاداش) ، 40% اضافه بعنوان بیمه، بازنشستگى و اضافه حقوق و علاوه بر آنها 10% سختى کار نیز در نظر گرفته شده است. سپس سالانه 15% افزایش حقوق برای سالهای 1383 به بعد پیش بینى گردیده است. نتیجه محاسبات در جدول 6 آورده شده . به مسئول فنى فقط 12 ماه حق مسئولیت پرداخت میشود. به نگهبان سختى کار تعلق نمیگیرد.

6-2-3- هزینه تعمیر و نگهدارى
ده درصد قیمت خرید ماشین آلات و پنج درصد قیمت واگن و ساختمان در سال به عنوان هزینه تعمیر و نگهداری در نظر گرفته شده است. سالانه 20% افزایش هزینه برای هر دستگاه یا تاسیسات پیش بینى گردیده. نتایج مربوطه در جدول 7 آورده شده است.
6-2-4- هزینه آماده سازى
مدت زمان آماده سازی شش ماه میباشد که در نیمسال اول 1382 انجام میگیرد. شامل حفر چاه مایل اصلى به طول 250 متر و چاه مایل برگشت هوا به طول 140 متر، حفر دو عمود بر لایه جمعا به طول 140 متر، یک میر افقى در سنگ به طول 40 متر، ساخت بونکر، حفر دو تونل دنبال لایه در پایین افق به طول 90 متر و بالای افق به طول 70 متر و حفر دو دویل جمعا به طول 204 متر میباشد. هزینه های مربوطه با توجه به اعداد اخذ شده از مسئولین معدن با در نظر گرفتن مصالح مورد استفاده و نصب تجهیزات بدون در نظر گرفتن حقوق پرسنل، تعمیر و نگهداری تجهیزات و قیمت خرید تجهیزات برابر 3362000000 ریال میباشد. که هزینه های مربوطه در جدول جریان نقدینگى مربوط به هزینه های سال 1382 میباشد. شایان ذکر است محاسبات مربوط به مواد مصرفى در سال 82 و آماده سازی به طور مجزا محاسبه گردیده اند.

6-3- جمع کل هزینه ها
سرمایه در گردش معادل %25 هزینه جاری سالانه در نظر گرفته میشود. سالیانه 10% هزینه های جاری به عنوان هزینه های متفرقه جاری و 30% هزینه های کل (سرمایه ای بعلاوه جاری) بعنوان سربار به هزینه های فوق اضافه میگردد. نتایج حاصل در جدول 8 آورده شده است.
 
جدول 6-1 هزینه پرسنلى (واحدها بر حسب ریال است.)

 
جدول 6-2 هزینه پرسنلى (واحدها بر حسب ریال است.)

 
جدول7-1 هزینه تعمیر و نگهداری (واحدها بر حسب ریال است.)

 
جدول7-2 هزینه تعمیر و نگهداری (واحدها بر حسب ریال است.)

 
جدول7- 2هزینه تعمیر و نگهداری (واحدها بر حسب ریال است.)

 
جدول8-1 هزینه های معدنکاری (واحدها بر حسب ریال است.)

6-4- درآمد
قیمت هر تن ذغال سنگ طى سالهای77 تا 81 جمع آوری گردید. نمودار ترند رسم شد و قیمت فروش برای سالهای 82 تا 86 بدست آمد. اگر راندمان هر پیکورچى 6 تن بر شیفت در نظر گرفته شود. با توجه به دو شیف کاری در روز با احتساب 293 روز کاری در سال و 3 روز استخراج و 1 روز تعمیر و نگهداری و تخریب پشت کارگاه استخراج، تولید سالاله 39500 تن محاسبه میگردد. فقط در سال 1372 به علت 6 ماه زمان آماده سازی تولید معدن 19700 تن میباشد. نتایج مربوطه در جداول 9 و 10 آورده شده است.
 
جدول8- 2هزینه های معدنکاری (واحدها بر حسب ریال است.)

 
جدول 9- قیمت فروش هر تن ذغالسنگ (واحدها بر حسب ریال است.)

6-5- جریان نقدینگى
به منظور ارزیابی پروژه، جدول جریان نقدینگى بشرح زیر ارائه میگردد:
 
جدول 10- پیش بینى در آمد حاصل از فروش (واحدها بر حسب ریال است.)

 
جدول 11 - جریان نقدینگى (DCF) (واحدها بر حسب ریال است.)

   نتیجه گیری:
     در سال اول (1382) بعلت 6 ماه زمان آماده سازی و تولید پایین ماده معدنى استخراج معدن با سود آوری همراه نخواهد بود. سود آوری در طى سالهای 1383 تا 1385 ادامه مییابد، اما در سال1385 بعلت اینکه لایه C1 تمام میشود و بیشتر در لایه B2کار میشود سود آوری معدن علیرغم افزایش قیمت ذغال کم میشود . در سال 1386 به علت اینکه فقط در لایه B2 کار میشود و ضخامت لایه کم میباشد استخراج معدن سود آور نیست و فقط به خاطر ارزش باقیمانده تجهیزات است که جریان نقدینگى مثبت نشان داده میشود. در صورت ادمه معدنکاری در لایه B1 به علت نازک بودن این لایه نسبت به C1 احتمال ضرر وجود دارد. زیرا شرایط استخراج مشابه لایه B2 است. نرخ بازگشت سرمایه 5/22 % بدست آمده. این عدد از طریق محاسبات و با در نظر گرفتن تولید اسمى معدن محاسبه گردیده و چون در ایران اکثر معادن، مخصوصا معادن ذغال سنگ زیر ظرفیت اسمى خود کار میکنند پس احتمال ضرر ازسال چهارم به بعد در این معدن نیز وجود دارد . با توجه به مطالب گفته شده استخراج معدن به طریق جبهه کار بلند ساده توصیه نمیگردد و پیشنهاد میشود با توجه به شرایط تکتونیکى منطقه و گسترش زیاد ماده معدنی استخراج معدن به طریق مکانیزه انجام شود.
   تشکر و قدردانى
   در پایان لازم میدارم از پرسنل محترم معدن ذغال سنگ طبس، آقای مهندس کریتى و همچنین از همکار گرامى آقای دکتر انصاری کمال تشکر را ابراز دارم.
  

  منابع:
     [1] گزارش اکتشاف تفصیلى پروده تا افق 600+ و اکتشاف مقدماتى تا افقهای پایینترشرکت ملى فولاد 1376
   [2]- زارع، حمید. طراحى سیستمهای نگهداری معدن یال شمالى پروده 3 طبس. پایان نامه کارشناسى، پاییز 1381، دانشگاه یزد
   [3]- فلاح، نجات. طراحى زیرزمینى معدن پروده 3 طبس. پایان نامه کارشناسى، تابستان 1381، دانشگاه یزد.
   [4]- دباغ، على. ترابری در معادن. جزوه درسى، دانشگاه یزد، 1381
   [5]- مدنى، حسن. خدمات فنى در معادن. انتشارات دانشگاه صنعتى امیر کبیر 1375
   [6]- فضلوی، على. اقتصاد معدن. انتشارات دانشگاه بین المللى امام خمینى قزوین
   [7]- منصور، جهانگیر. مجموعه قوانین مالیاتهای مستقیم دولت جمهوری اسلامى 1380
   [8]- مدنى، حسن. تهویه در معادن. انتشارات دانشگاه صنعتى امیر کبیر1375
   [10]-. طراحى معادن. انتشارات وزارت معادن و فلزات، 373 1، ویراستار حسن مدنى
   [11]- مدنی، حسن. تونلسازی. جلد اول، انتشارات دانشگاه صنعتى امیر کبیر،1377
   [12]- بایرون، ج، آریگلو. طراحى سیستمهای نگهداری در معادن. انتشارات ماجد، 1376، ترجمه جمال همتیان
   [13] – Commins – Given “ Mining Engineering Hand book “ publish by SME , Vol 1 , 1973
   [14] – Stefanco , Robert “ Coal Mining Technology Theory and Practice “ publish by SME 1983